کلیات ، تعاریف در اصول حسابداری

1- کلیات 

حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که با فراهم کردن اطلاعات لازم کمک می کند تا سرمایه گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسائل اقتصادی بهتر بتوانند تصمیم بگیرند. برای مثال اگر شخصی بخواهد در شرکتی سرمایه گذاری کند، تمایل دارد که وضعیت مالی آن شرکت و یا نتایج عملیات آن شرکت را در طی سالهای قبل بداند. موضوعاتی که بصورت گزارش های مالی توسط حسابداران تهیه می شود. حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان بوجود آمده است به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیتهای اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن، هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است چرا که اشخاص، شرکتها و دولت برای تصمیم گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتکا دارند که این اطلاعات را به یاری حسابداری می‌توان بدست آورد. از سوی دیگر انجام سرمایه گذاری یکی از مواد ضروری و اساسی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشور است و سرمایه گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امکان سعی دارند منابع مالی خود را به سوئی سوق دهند که کمترین ریسک و بیشترین بازده را داشته باشد. یعنی بدنبال برآورد ریسک سرمایه گذاری خواهند بود. این در حالی است که یکی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسک بازار شرکتها، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابداری است.

انواع حسابداری:

حسابداری دولتی (Governmental accounting)

در بحث حسابداری دولتی اسناد مالی برای ارائه به دولت بررسی و موردتایید قرار می‌گیرند. در واقع حسابداران دولتی با بررسی حساب‌ها مشخص می‌کنند که آیا تخلفی صورت گرفته یا خیر و یا حتی بدهکاری‌های مالیاتی در حساب‌ها وجود دارد یا ندارد. در ضمن در بحث حسابداری دولتی گزارش بودجه و تمامی عملیات مالی دستگاه‌های اجرایی زیرمجموعه دولت جمع آوری، ثبت و گزارش می‌شوند.

اگر شما به حسابداری دولتی علاقه مند باشید می‌توانید مشاغلی مثل حسابرس مالیاتی، حسابدار دولتی، حسابدار رسمی و یا نماینده اجرایی خزانه داری را انتخاب کنید.

حسابداری مالی (Financial Accounting)

در حسابداری مالی همانطور که از اسمش پیداست اطلاعات مالی تهیه و به کارکنان شرکت، سهامداران و یا سازمان‌های دولتی ارائه می‌شود. حسابداری مالی مختص شرکت خاصی نیست و در تمامی سازمان‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی مورد استفاده است. چنین اطلاعاتی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و همچنین برنامه ریزی‌های آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حسابداری مدیریت (Managerial Accounting)

حسابداری مدیریت ارائه اطلاعات و تجریه و تحلیل فعالیت‌ها و عملیات مالی است که به شکل گزارش‌های کاربردی در اختیار مدیران ارشد قرار می‌گیرد. هیات مدیره هم این اطلاعات را بررسی و برای تصمیم‌گیری‌های بعدی مورد استفاده قرار می‌دهند. افرادی که حسابداری مدیریت را انجام می‌دهند در شرکت از جایگاه بالایی برخوردارند و به نسبت حقوق بیشتری هم دریافت می‌کنند.

حسابداری مدیریت را می‌توان تاثیرگذار ترین نوع حسابداری بر کسب و کارهای متوسط و بزرگ درنظر گرفت. حسابداری مدیریت کاربردهای زیادی دارد و می‌توان از آن به عنوان یک عامل قدرتمند برای برنامه‌ریزی استفاده کرد. نمودارها، پیش‌بینی‌ها و تجزیه و تحلیل‌های مالی هم در چنین گزارشاتی می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها بسیار کاربردی باشد. شناسایی مشکلات و ارائه راه‌حل‌های متناسب با آن نیز از دیگر کاربردهای این شاخه از حسابداری است.

حسابداری حقوقی (Forensic Accounting)

حسابداری حقوقی که از آن با عنوان حسابداری قضایی نیز یاد می‌شود، ترکیبی از حسابداری، حسابرسی و تحقیق و بررسی است. در حسابداری حقوقی که فعالیت‌های افراد و مشاغل بررسی می‌شود، گزارش‌های خاصی برای مراکز امنیتی، ادارات پلیس یا بانک‌ها ارائه می‌شود. چنین گزارش‌هایی در موارد اختلاس و کلاهبرداری مور توجه قرار می‌گیرد.

حسابرسی (Auditing)

در فرایند حسابرسی به صورت‌های مالی یک سازمان و یا موسسه رسیدگی می‌شود که توسط یک شرکت حسابداری انجام می‌گیرد. این شرکت‌ها سیستم‌های کنترل داخلی را مورد بررسی قرار می‌دهند و تمامی اسناد و مدارک و صورت‌های مالی را مطالعه می‌کنند. در واقع یک حسابرس تلاش می‌کند به شکل جستجوگرایانه تمامی شواهد و مدارک را بررسی نماید.

چیزی که حسابداری و حسابرسی را با هم متفاوت می‌کند این است که حسابرسی نتایج عملیات حسابداری و مالی را مورد بررسی قرار می‌دهد تا خطا و یا تقلبی رخ نداده باشد.

حسابداری مالیاتی (Tax Accounting)

در حسابداری مالیاتی فرد تنها بر روی مباحث مالیات و حسابداری امور مالیاتی تمرکز می‌کند. امروزه اهمیت موضوعات مالیاتی به اندازه‌ای است که رسیدگی به آن تخصص خاص خود را می‌طلبد. این موضوع از اهمیت و حساسیت بسیار زیادی برخوردار است و هرگونه خطا و اشتباه منجر به جریمه‌های سنگین مالیاتی خواهد بود.

چیزی که مشخص است این است که یک حسابدار مالیاتی باید علاوه بر داشتن مهارت در حوزه مالی و عملیات حسابداری، باید از قوانین مالیاتی( به خصوص مالیات مستقیم) نیز مطلع باشد.

حسابداری عمومی (Public Accounting)

حسابداری عمومی بیش از هر چیزی اشاره به کسب و کارهایی دارد که به ارائه خدمات حسابداری می‌پردازند. ارائه خدمات حسابداری، حسابرسی و مالیاتی از جمله مهم‌ترین این موارد محسوب می‌شوند. آن‌ها معمولا با تهیه صورت مالی و گزارشات بااهمیت، حسابرسی صورت‌های مالی مشتریان و تهیه گزارش‌های مالیاتی به ارائه خدمات به مشتریان خود می‌پردازند.

اما فرقی که بین حسابداران عمومی و خصوصی وجود دارد این است که یک حسابدار عمومی با توجه به تعدد مشتریان در صنایع مختلف، تجربه‌های بیشتری را کسب می‌کنند اما معمولا یک حسابدار خصوصی به صنعتی خاص محدود می‌شود. در ضمن حسابدار عمومی می‌تواند به تجزیه و تحلیل سیستم‌های حسابداری و جمع آوری مدارک و تعیین صحت و سقم آن‌ها بپردازد و اطلاعات کافی را در مورد استانداردهای حسابداری دارد. اما یک حسابدار خصوصی بیشتر در زمینه پردازش تمامی عملیات مالی تبحر دارد.

حسابداری شرکتی

یکی دیگر از شاخه‌های حسابداری، حسابداری شرکتی است. شاید در ابتدا فکر کنید که منظور از حسابداری شرکتی همان حسابداری مدیریتی است، اما بهتر است بدانید که حسابداری شرکتی یک روش نوین و جداگانه از حسابداری مدیریتی است.

با به کار گیری روش‌های علمی حسابداری زمینه‌های لازم جهت رشد اقتصادی و بازرگانی شرکت‌ها و سازمان‌ها میسر گشته است. به دلیل پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش حجم معاملات و مبادلات مالی، دیگر روش‌های سنتی و دستی جوابگوی نیازهای حسابداران و مدیران سازمان‌ها نیست.

حسابداری صنعتی / بهای تمام شده (Cost Accounting)

بر اساس تعریف انجمن ملی حسابداری آمریکا، حسابداری صنعتی عبارتست از:

«رویه‌های منظم برای ثبت و گزارش قیمت تمام شده کالای ساخته شده و خدمات انجام گرفته. این سیستم شامل روش‌هایی برای تشخیص، تخصیص، جمع آوری و طبقه‌بندی، ثبت و گزارش هزینه‌های واقعی تولید و مقایسه آن با هزینه‌های استاندار است.»

در کشور ایران از حسابداری صنعتی با نام‌های حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری هزینه و قیمت تمام شده یاد می‌شود.

در کل می‌توان گفت حسابداری صنعتی شامل شبکه ای از مفاهیم، روش‌های شناسایی، اندازه گیری، طبقه بندی، تشخیص و تجمیع، گزارش کردن هزینه‌ها و مقایسه آن با بودجه و استانداردها است.

با توجه به اطلاعات به دست آمده از حسابداری صنعتی مدیران سازمان‌ها می‌توانند عملکرد واقعی سیستم تولیدی را شناسایی و برای برنامه‌های آتی که شامل ساخت یا خرید کالا، توسعه فعالیت یا توقف تولید، قبول سفارشات جدید و یا رد آن‌ها است برنامه ریزی درست و صحیح داشته باشند.

حسابداری صنعتی و عوامل تشکیل دهنده‌ی هزینه‌های تولید

در حسابداری صنعتی منظور از هزینه‌ها همان مقدار پولی ست که منابع اقتصادی برای رسیدن به هدف تعیین شده در آینده مصرف می‌کند.

حال در این جا به عوامل تشکیل دهنده هزینه‌های تولید اشاره می‌کنیم:

هزینه مواد مستقیم: همان هزینه مواد اولیه است که در تولید کالا و یا ارائه خدمات به کار می‌رود. مثل چوب در تولیدات چوبی و فولاد در صنایع ریخته گری.

هزینه دستمزد مستقیم: به هزینه‌های مربوط به حقوق و دستمزد کارگرانی که به طور مستقیم در تولید کالا یا ارائه خدمت نقش داشته اند اطلاق می‌گردد.

هزینه سربار کارخانه: سربار کارخانه یا هزینه‌های عمومی و یا غیر مستقیم تولید که شامل تمامی هزینه‌های تولید به غیر از هزینه‌ی مواد مستقیم و هزینه‌ی دستمزد مستقیم است.

به عنوان مثال هزینه‌ی بیمه‌ی کارخانه، هزینه‌ی سوخت و روشنایی کارخانه، هزینه‌ی اجاره‌ی ساختمان، هزینه‌ی تعمیرات، هزینه‌ی استهلاک ماشین آلات و تجهیزات و دیگر هزینه‌ها جزء هزینه‌ی سربار کارخانه می‌باشند.

اصول پایه‌ای حسابداری صنعتی

• حسابداری هزینه‌های آشکار و پنهان
• حسابداری هزینه‌های غیر مستقیم و سربار کارخانه
• حسابداری هزینه‌هایی که در گذشته صورت گرفته اند و یا پیش بینی هزینه‌های آتی
• حسابداری هزینه‌ها بر حسب چرخه و عمر محصولات و کالاها

اصول 7 گانه حسابداری